بخشی از تفاوت درختان مثمر و غیر مثمر
- وضعیت هوا
درختان مثمر:
کمک به رفع آلودگی هوا: درختان میوه و گیاهان مزروعی نسبت به درختان غیر مثمر بیشتر فتوسنتز می کند و مواد آلرژی زا و هیدروکربن های مضر و آلوده کننده به هوا نمی فرستند.
درختان میوه برگ ریز حتی در نقاط سردی مانند اردبیل تا آبان ماه برگ فتوسنتز کننده دارند، یعنی حدود هشت ماه برگ فتوسنتز کننده و سرسبز دارند و اکسیژن تولید می کند و دی اکسید کربن می گیرند.
درختان مثمر همانند درختان بی ثمر و چمن چوب و برگ خشک هم تولید می‌کند، اما یک باغ یا مزرعه سالانه چندین تن کربن هوای اطراف خود را ترسیب می کند و به میوه های خوشمزه و سایر محصولات کشاورزی تبدیل می‌کند و به خارج آن منطقه می فرستد.
درختان بی ثمر:
آلودگی هوا و ایجاد بحران خطرناک ریز گردها: در طول تاریخ هیچ گاه هوای آلوده، بشریت و موجودات زنده را زجر نداده است و همواره هوای پاک و بدون دود و آلودگی وارد ریه انسان و جانداران می شد. اما دست بشر در سالهای اخیر باعث شده که حتی در کوه ها و جنگلها و روستاها هم هوا به شدت آلوده شود و جهنمی دنیایی به وجود آورد.
قرآن هوای جهنم را آلوده توصیف می کند و می فرماید اصحاب شمال در سایه ای از دود در جهنم اند
وَأَصْحَابُ الشِّمَالِ مَا أَصحَابُ الشِّمَالِ : و (اما) ياران دست چپ، چه هستند ياران دست چپ (شقاوتمندان و نامه به دست چپ داده شدگان). فِي سَمُومٍ وَحَمِيمٍ در ميان باد سوزان و آب داغ. وَ ظِلٍّ مِنْ يَحْمُومٍ و سايه‌اى از دود غليظ و سياهند لا بارِدٍ وَ لا كَرِيمٍ كه نه خنك است و نه سودبخش.
می گویند درختان و گیاهان بی ثمر برای رفع آلودگی شهرها کاشته می شوند در حالی که بسیاری از درختان و گیاهان بی ثمر نه تنها در رفع آلودگی هوای شهرها تاثیر چندانی ندارند بلکه خود عامل آلوده کردن هوا هستند. بر پایه سیاست های غلط در داخل ایران و عراق باغ ها، مراتع و جنگل های طبیعی به تدریج از بین می روند و در شهرها و حاشیه شهرها به وفور ،چمن، کاج، اوکالیپتوس ،کنوکارپوس ، چنار، نارون و اقاقیا کاشته می شود. در عراق هم مانند ایران در استانهای جنوبی و شرقی درختان کاج و چنار و اوکالیپتوس و کنوکارپوس به وفور کشت می شوند. طبق تحقیقات گسترده ای که انجام شده است، علت ریزگردها از بین رفتن گونه های باثمر و کاشت گونه های بی ثمر است و اکنون تنها راه علاج آن کاشت نخل و سایر درختان میوه و گیاهان
باثمر است.
وارداتی بودن درختان و گیاهان باعث می شود گونه های درختی و منحصر به فرد کشورمان فراموش و حتی منقرض شدند. چه بسیار درختان میوه منحصر به فردی در باغ های شهرها وجود داشتند که اینک یا به طور کامل منقرض شده اند یا بسیار اندکند. در صورت کاشت درختان و گیاهان باثمر در فضاهای شهری میتوان از نابودی این درختان جلوگیری کرد.
- وضعیت آب ها
درختان مثمر:
کمک به ازدیاد آب شیرین: تمام اجزای درختان میوه و گیاهان مزروعی به صورت تر و همراه با مقادیر آب شیرین از درختان جدا می شوند. میوه ها در حقیقت کیسه های حاوی آب شیرین هستند. حتی برگ درختان میوه با شروع سرما و به طور ناگهانی بدون کم شدن رطوبت برگ به صورت مجموعه ای بر زمین می ریزند و رطوبت زیادی به شکل آب شیرین وارد زمین می کنند.
درختان بی ثمر:
درختان غیر مثمر شور کننده آب شیرین: درختان غیر مثمر باعث جاری شدن سیلابها و تشکیل نشدن آب زیرزمینی می شوند. این درختان با سفت کردن خاک و کم کردن پوشش گیاهی باعث می شوند آبهای سطحی به زمین فرو نرود و در نتیجه باعث ایجاد سیلاب های ویرانگر می شود. با کم شدن گیاهان و بوته های اطراف، خاک حاصل خیز شسته می شود و گیاهان خودرو رشد نمی کنند و نیز چون گیاهان کم می شوند آبهای سطحی داخل زمین فرو نمی روند و به صورت سیلاب هدر می روند.
مؤسسه پروژه جهانی محیط زیست اعلام کرده درخت اوکالیپتوس مانند موتور مکنده، آبهای زیرزمینی را جذب و کاهش داده و آب شیرین را به آب شور تبدیل می کند و به عنوان نمونه یک منطقه از شیلی را مثال می زند که به دلیل کاشت درختان اوکالیپتوس، مردم با بحران بی آبی و یا با آب شور مواجــه شدند که با کامیون آب شربشان تأمین می شود. رابرت جکسون استاد زیست شناسی در دانشگاه دوک در دورهام، کارولینای شمالی ایالات متحده آمریکا که سالهای بسیاری را صرف تحقیق در تاثیر این درختان بر روی آب کرده است. وی و همکارانش تحقیقی روی کاهش آبهای زیر زمینی و تبدیل مراتع به درختکاری در آمریکای جنوبی (آرژانتین) شدید خاک و آبهای زیرزمینی انجام داده و اعلام نمودند که این درختان مواد مغذی خاک را تحت تاثیر قرار داده و باعث تخلیه کلسیم، منیزیم، پتاسیم و غنی سازی سدیم می شوند که منجر به تولید نمک و شورتر شدن خاک می شوند.
برخی از کارشناسان می گویند کاشت این درخت در حاشیه شهر بسیار مفید است زیرا با تلاقها و فاضلابهای شهری را جذب می کند، اما باید گفت که اگر کاشت این درخت برای جذب پسمانده است پس چرا ما این درختان را در فضاهای سبز شهرها در بیابانها و محوطه اداره ها و اماکن دولتی می بینیم. یکی از درختان تک کشتی که مردم دنیا به مبارزه با کاشت آن برخاسته اند و خواستار توقف کاشت این درخت شده اند درخت اوکالیپتوس است.
نقش چمن در جاری شدن سیلابها
کاشت چمن نیز در تثبیت خاک تاثیر دارد. چمن کاری در شهرها باعث نابودی خاک حاصلخیز اطراف شهرها می شود. لذا هر چند سال خاک چمن کاری به خارج از شهرها منتقل می شود و خاک حاصلخیز جنگل ها و کوه پایه ها که محل رشد گیاهان دارویی و مرتعی و بوته ها و درختان جنگلی است به جای خاک چمن منتقل شده آورده میشوند پس چمن نیز در کم شدن بوته ها ودرختان خودرو نقش دارد و باعث جاری شدن سیلابها می.شود
- وضعیت خاک
درختان مثمر:
کمک به ازدیاد حاصلخیزی خاک: زیر اکثر قریب به اتفاق درختان میوه گیاهان فراوانی رشد می‌کند و حتی برخی گیاهان مانند شنبلیله، یونجه، نخود و باقلا نه تنها خاصیت حاصلخیزی خاک را کم نمی‌کند بلکه خود کود سبز نام گرفته‌اند. و به سبب زیست مسالمت آمیز با باکتری های خاصی نیتروژن هوا را جذب می کنند و باعث ازدیاد حاصلخیزی خاک می شوند.
درختان بی ثمر:
از بین بردن حاصل خیزی خاک: اکثر درختان و گیاهان بی ثمر، حاصل خیزی خاک را که قرنها برای ایجاد یک سانتی متر آن زمان لازم است از بین می برند. این حقیقت با مشاهده خاک پارک چیتگر تهران کاملا مشهود است. همچنین چمن کلا خاک حاصلخیز را از بین می برد و حتی برای کاشت مجدد چمن هر بار نیاز به تعویض کامل خاک است. برخلاف محصولات کشاورزی که با تناوب زراعی می توان محصول کاشت. اوکالیپتوس زمین را از حاصل خیزی می اندازند، خاک را فقیر و اسیدی می کنند و نیتروژن خاک را می گیرند.
درختان و گیاهان بی ثمر باعث فراری شدن پرندگان و حیوانات میشوند در نتیجه زمین کود خود را از دست می دهد و گیاهان خودرو، کم می شوند.
- وضعیت زیستی
درختان مثمر:
کمک به از یاد تنوع زیستی: ازیاد تنوع زیستی گیاهی، گیاهان مزروعی و درختان میوه با حاصل خیز کردن خاک و نیز ازدیاد آب شیرین و اضافه کردن کود و …. باعث ازدیاد سایر درختان و درختچه ها و گیاهان غیر جنس خودشان می شوند.
ازدیاد تنوع زیستی جانوری: درختان مثمر و گیاهان مزروعی با تولید غذا تولید اکسیژن و نیز با ازدیاد آب شیرین و با ازدیاد تنوع گیاهی باعث ازدیاد جانوران می شوند. با گسترش درختان و گیاهان مثمر در جنگلهای در دست کاشت و پارک جنگلی ها حیات وحشی مانند کبک و تیهو، آهو و خرگوش زیاد می شود و به تبع زیاد شدن آنها شیر و ببر و پلنگ هم زیاد خواهد شد. همچنین انواع پرندگان و انواع حشرات مفید مثل زنبور عسل، پروانه و کرم ابریشم در محیط زیست افزایش می یابد.
درختان بی ثمر:
صدمه به حیات وحش: در هیچ مقطع زمانی از تاریخ تهران، شمار پرندگان موجود در این شهر تا به این حد کم نبوده است و پرندگان موجود نیز عمدتا گونه های جان سختی مانند کلاغ، یاکریم و گنجشک هستند. از گونه های کم نظیر دامنه های البرز مانند عقاب حتی یک نمونه در حوالی شهر تهران دیده نشده.
آیا فکر نمی کنیم چرا شیر ایرانی دیگر وجود ندارد. آیا اگر در این یکی دو قرن اخیر به جای کاشت کاجها و چنارها در شمال کشور، انار و گردو می کاشتیم، نسل شیر ایرانی منقرض نمی شد؟
اکثر درختان و گیاهان باثمرچون دارای میوه خوراکی هستند با جلب جاندارانی مانند انسان و حیوان و خورده شدن میوه هایشان دانه و هسته هایشان تکثیر می شوند.
درختان غیر مثمر و چمن با ده ها عملکرد باعث کم شدن تنوع زیستی گیاهی می شوند.
کم شدن زنبور عسل: درختان و گیاهان غیر مثمر، ضررها و صدماتی غیر قابل جبران به محیط زیست وارد می کنند. باعث کم شدن و یا نابود شدن زنبور عسل و سایر گرده افشان ها می شوند. کم شدن زنبور عسل سبب می شود که گرده افشانی درختان و گیاهان گلدار انجام نشود و نسل بسیاری از این درختان و گیاهان منقرض شود و باعث بیابان زایی و در نتیجه ازدیاد گرد و غبار و ریزگرد شود.
منبع:
اقتصاد مقاوم تر محیط سالم تر
با کاشت درختان باثمر
تألیف: س.ن.مجتهدنجفی
