توضیحی درباره مثمر و غیر مثمر
تصور می شود چون خداوند چیزی را بیهوده نیافریده پس تقسیم درخت و گیاه به مثمر و غیر مثمر صحیح نیست و همه درختان و گیاهان با «ثمر» هستند.
در توضیح می گوییم:
- این تقسیم بندی در تاریخ و در همه زبانها وجود داشته و به راحتی نمی توان تقسیمی را که بشر در طول تاریخ صحیح شمرده انکار کرد. واژه های «بارده»، «مثمر»، «با ثمر» «میوه دار» در مقابل «بی بار» «بی بر»، «غیر مثمر»، «بی ثمر» «غیر میوه دار» در فارسی به کار می رود. در عربی هم به نام «الاشجار المثمرة و الاشجار غير المثمره و در انگلیسی به نام Productive trees»» و «produce trees» درختان مولد و غیر مولد « Non productive trees» نامیده شده اند.
- با تمام وجود قبول داریم خداوند حکیم و علیم همه گیاهان چه نخل چه کاج چه چمن و همه جانداران حتى موجوداتی مانند موش، مار، ویروس و میکروب را از روی علم و حکمت آفریده است و در نظام احسن هستی قطعا نقش ارزشمندی دارند. اما این حقیقت منافاتی با تقسیم درختان و گیاهان به مثمر و بی ثمر ندارد.
- تصور بعضی افراد بر این است کهچون گذشتگان به منافع زیست محیطی و توان اکسیژن زایی درختانی مانند کاج واقف نبودند آنها را بی ثمر تصور کردند اما اکنون با کشف اکسیژن زایی آن و با توجه به این که اکسیژن دهی هم ثمر هست لذا باید به درختانی مانند کاج و اوکالیپتوس هم مثمر بگوییم که در جواب می گوییم: اولا این درختان در کنار اکسیژن زایی ناچیزی که دارند باعث آلوده شدن شدید هوا می شوند و دوم اینکه بر فرضی که درختان بي ثمر اکسیژن دهی خوبی داشته باشند درختان بی ثمر هم در گذشته برای مردم فایده های زیادی داشته. تیر و ستون و درب و پنجره ساختمان ها منحصر از چوب بوده و در پل سازی و کشتی سازی و… فقط باید از چوب استفاده می شده لذا با این که درختان بی ثمر برای گذشتگان ما فایده های زیادی داشت با این حال این گونه درختان را بی ثمر نامیده اند. در حالی که در زمان فعلی تیر و ستون چوبی کمتر مصرف می شود و چوب جای خود را به سوخت فسیلی داده پس همان طور که گذشتگان ما درختانی مانند کاج و چنار را بی ثمر می دانستند ما هم این تقسیم بندی را انجام دادیم.
- «ثمر» به معنای مطلق میوه نیست چون همه درختان به نحوی میوه و بذر و هسته و دانه دارند.
- در روایات هم این تقسیم بندی وجود دارد:
امام صادق علیه السلام در حدیث مفضل درختان را به «مثمره و غیر ذات الثمر» و گیاهان را به «المَأكُول و غَيْر المَأكُول» تقسیم می فرمایند.
همچنین حضرت علی علیه السلام عالم بی عمل را به درخت بی ثمر تشبیه کرده اند عِلْمٌ بِلَا عَمَلٍ كَشَجَرٍ بِلا ثَمَرٍ علم بی عمل همانند درخت بی ثمر است.
در روایات از آلوده کردن زیر درختان «مثمر» نهی شده است که فقها هم به کراهت آن فتوا داده اند.
- در اشعار شعرایی مانند ناصر خسرو و پروین اعتصامی و مثل های گذشتگان ما برخی درختان «بی بار و بی بر» نام گرفته.
پس تقسیم درختان به مثمر و غیر مثمر صحیح است و منظور همان درختان مثمر و غیر مثمر متداول است (درختان غیر مثمر از لحاظ گیاه شناسی درختان و گیاهانی هستند میوه دارند، اما کسی به آنها درختان میوه نمی گوید) و به یک تعبیر همان درختان و گیاهانی هستند که قرآن می فرماید:
«متاعاً لَكُمْ وَلِأَنْعَامِكُمْ»
نه تنها درختان مثمر با غیر مثمر تفاوت دارند بلکه درختان میوه نیز یکسان نیستند.
به فرموده قرآن کریم:
وَفِي الأَرْضِ قِطع مُتَجَاوِرَاتٌ وَجَنَّاتٌ مِّنْ أَعْنَابٍ وَزَرْعُ وَنَخِيلُ صِنْوَانٌ وَغَيْرَ صِنْوَانٍ يُسْقَى بِمَاء وَاحِدٍ وَنُفَضِّلُ بَعْضَهَا عَلَى بَعْضٍ فِي الأُكُل إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ
و در زمین قطعاتی است کنار هم و باغ هایی از انگور و کشتزارها و درختان خرما چه از یک ریشه و چه از غیر یک ریشه که با یک آب سیراب می گردند و با این حال برخی از آنها را در میوه از حیث مزه و نوع و کیفیت بر برخی دیگر برتری می دهیم بی گمان در این امر نیز برای مردمی که تعقل میکنند دلایل روشنی است.
منبع:
اقتصاد مقاوم تر محیط سالم تر
با کاشت درختان باثمر
تألیف: س.ن.مجتهدنجفی
